ΣΥΜΜΑΧΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ANZAC ΜΟΥΔΡΟΣ
Εκατοντάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, διασχίζουν ολόκληρο ημισφαίριο για να αποτίσουν φόρο τιμής στο συγγενή, το φίλο, το συμπατριώτη, που κείται στη λημνιακή γη. Αυστραλοί οι περισσότεροι, αλλά και ταξιδιώτες άλλων χωρών κι εθνικοτήτων, φτάνουν για ένα φορτισμένο συγκινησιακά προσκύνημα, στο Συμμαχικό νεκροταφείο Μούδρου, σε μια διαδρομή ιστορικής μνήμης που, εκατό χρόνια τώρα, συνδέει ανθρώπους από τα δυο άκρα της γης.
Παγκόσμιο μνημείο θεωρείται σήμερα το περιποιημένο κοιμητήριο στο δρόμο προς Ρουσσοπούλι, όπου αναπαύονται εκατοντάδες νεκροί στρατιώτες της εκστρατείας της Καλλίπολης, κυρίως 148 Αυστραλοί και 76 Νεοζηλανδοί, αλλά και άλλων χωρών, θαμμένοι σε συστάδες ανάλογα με την εθνικότητά τους. Η ταξιδιωτική τάση του τουρισμού της θλίψης (grief tourism) φαίνεται πως έχει φτάσει και σε αυτή τη γωνιά της Λήμνου. Απόγονοι των πεσόντων αλλά και λάτρεις της ιστορίας, συνεπαρμένοι από τα δραματικά γεγονότα της Καλλίπολης (που έγιναν και ταινία, «Gallipoli», με πρωταγωνιστή τον Μελ Γκίμπσον) επισκέπτονται το συμμαχικό κοιμητήριο του Μούδρου.
Αξίζει μια επίσκεψη ως εδώ για να μάθετε και να καταλάβετε καλύτερα την ιστορία του τόπου, τα δραματικά γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στα Δαρδανέλια, με ορμητήριο τον γαλήνιο σήμερα κόλπο του Μούδρου.
Έναν αιώνα πριν, στη δίνη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι συμμαχικές δυνάμεις Βρετανίας και Γαλλίας αποφασίζουν την εκστρατεία κατάληψης των Στενών των Δαρδανελίων από τους Τούρκους με σκοπό να επιτρέψουν στους Ρώσους συμμάχους τους στην «Αντάντ» να περάσουν με τα πλοία τους τον Ελλήσποντο και να πλεύσουν στο Αιγαίο.
ΣΥΜΜΑΧΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ANZAC ΠΟΡΤΙΑΝΟΥ
Στο χωριό Πορτιανού, εδώ όπου σώζεται ακόμα το αρχοντικό στο οποίο έμεινε ο Τσώρτσιλ, ως Πρώτος Λόρδος του Αγγλικού Ναυαρχείου, βρίσκεται το δεύτερο συμμαχικό νεκροταφείο της Λήμνου.
Μικρότερο αλλά ισάξιο σε ιστορική σημασία με εκείνο στο Μούδρο, απλώνεται δίπλα από την εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου. Εδώ βρίσκονται 352 μνήματα πεσόντων στην εκστρατεία για την κατάληψη των Στενών των Δαρδανελίων, Βρετανών, Γάλλων, Αυστραλών, Νεοζηλανδών, Αιγυπτίων και Ινδών στρατιωτών από 17 έως 56 ετών. Τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητας των νεκρών ήρθαν από την Ιταλία και η διαμόρφωση του κοιμητηρίου άρχισε ήδη από τον Αύγουστο του 1915, στη διάρκεια των εχθροπραξιών στην Καλλίπολη, ενώ το νεκροταφείο βρισκόταν σε χρήση μέχρι το 1920. Ο λίθινος περίβολος και οι επικλινείς πλάκες προστέθηκαν τρία χρόνια αργότερα.
ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ «ΑΡΑΠΙΚΟ»
Κοντά στο χωριό Πορτιανού, ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, σ’ ένα υποβλητικό τοπίο, δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ένα ακόμη νεκροταφείο, το λεγόμενο «Αράπικο», προς τιμή των ανωνύμων νεκρών που είναι θαμμένοι στην ευρύτερη περιοχή και προέρχονται κυρίως από την Αίγυπτο, αλλά και από την Τουρκία, πιθανόν αιχμάλωτους από τις επιχειρήσεις στην Καλλίπολη που ήταν κρατούμενοι και απεβίωσαν στο νησί μεταξύ 1917-1919.
